Kỹ Thuật Chọc Hút Dịch Màng Phổi Thai Nhi Dưới Siêu Âm Là Gì?

Khi thai nhi của bạn được chẩn đoán tràn dịch màng phổi, thủ thuật chọc hút dịch màng phổi dưới siêu âm có thể là giải pháp cứu sống quan trọng. Đây là kỹ thuật can thiệp bào thai hiện đại giúp loại bỏ lượng dịch bất thường trong khoang màng phổi, giảm áp lực lên tim phổi và cải thiện tiên lượng sống cho thai nhi. Bài viết dưới đây, cùng Bệnh viện Đại học Phenikaa (PhenikaaMec) tìm hiểu chi tiết về thời điểm thực hiện, quy trình và những lưu ý cho mẹ bầu.

Chọc hút dịch màng phổi thai nhi dưới siêu âm là gì?

Chọc hút dịch màng phổi thai nhi là kỹ thuật can thiệp chuyên sâu, nhằm dẫn lưu lượng dịch bất thường tích tụ trong khoang màng phổi thai nhi. Thủ thuật này được thực hiện dưới sự hướng dẫn trực tiếp của siêu âm, để đảm bảo tính chính xác và an toàn. Từ đó, giúp giảm áp lực lên phổi và tim thai, cải thiện tiên lượng sống và sự phát triển của thai.

So với các kỹ thuật can thiệp truyền thống, kỹ thuật chọc hút dịch màng phổi mang lại độ chính xác cao hơn và tăng khả năng kiểm soát biến chứng trong quá trình thực hiện. Nhờ theo dõi hình ảnh trực tiếp trên màn hình siêu âm, bác sĩ có thể quan sát rõ vị trí chọc kim, lượng dịch được hút và kịp thời điều chỉnh thao tác nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, giúp tăng độ an toàn cho cả mẹ và em bé. Đây là một trong những bước tiến quan trọng trong y học bào thai hiện đại, góp phần hỗ trợ chức năng phổi cho thai nhi ngay từ trong bụng mẹ.

>> Tham khảo: Nguyên nhân tràn dịch màng phổi ở thai nhi

Hình ảnh siêu âm cho thấy thai nhi bị tràn dịch màng phổi 2 bên

Tác dụng của chọc hút dịch màng phổi thai nhi dưới siêu âm?

Chọc hút dịch màng phổi ở thai nhi là thủ thuật can thiệp bào thai. Thủ thuật này được thực hiện khi dịch tích tụ trong khoang màng phổi. Lượng dịch này gây áp lực lên tim và phổi thai nhi. Thủ thuật này mang lại nhiều lợi ích như:

1. Giảm áp lực trong lồng ngực

Lượng dịch ứ đọng trong khoang màng phổi có thể chèn ép lên tim và phổi, cản trở việc bơm máu và trao đổi khí. Từ đó làm tăng nguy cơ phù thai nhi và các rối loạn tuần hoàn, hô hấp nghiêm trọng. Chọc hút dịch màng phổi thai nhi sẽ giúp giảm áp lực nội lồng ngực, hỗ trợ hô hấp cho thai nhi.

2. Cải thiện chức năng phổi

Khi dịch được loại bỏ, phổi có điều kiện giãn nở tốt hơn, tim bớt bị chèn ép, nhờ đó tuần hoàn máu và sự trao đổi oxy của thai nhi sẽ được cải thiện rõ rệt.

3. Xác định nguyên nhân gây tràn dịch

Mẫu dịch thu được từ khoang màng phổi có thể được sử dụng để xét nghiệm, giúp bác sĩ xác định nguyên nhân tiềm ẩn (chẳng hạn như nhiễm trùng, bất thường nhiễm sắc thể hoặc bệnh lý bẩm sinh), từ đó có hướng xử trí phù hợp.

4. Tăng cơ hội sống còn cho thai nhi

Trong các trường hợp nặng, đặc biệt khi thai nhi có dấu hiệu phù toàn thân, thủ thuật này có thể đóng vai trò quyết định trong việc cứu sống bé, giúp thai tiếp tục phát triển an toàn trong bụng mẹ.

Khi nào cần chọc hút dịch màng phổi thai nhi?

Thực tế, không phải mọi trường hợp tràn dịch màng phổi thai nhi đều cần chọc hút. Kỹ thuật này thường được chỉ định cho các tình huống cụ thể sau:

• Dịch tụ với thể tích lớn, gây chèn ép rõ lên tim phổi qua siêu âm.
• Thai có dấu hiệu suy tuần hoàn, giảm vận động hoặc có biểu hiện phù thai.
• Dịch tăng nhanh qua các lần theo dõi thai kỳ định kỳ.
• Mẹ bầu gặp tình trạng đa ối thứ phát do tràn dịch màng phổi tiến triển, khi lượng dịch lớn gây chèn ép thực quản hoặc ảnh hưởng đến chức năng nuốt của thai nhi.

Trong trường hợp tuổi thai quá nhỏ, tiên lượng sống thấp, hoặc thai có dị tật bẩm sinh nghiêm trọng không can thiệp được, bác sĩ có thể cân nhắc trì hoãn hoặc không thực hiện thủ thuật.

Chụp MRI cho thấy thai nhi bị tràn dịch màng phổi cần được hội chẩn chọc hút dịch màng phổi

Quy trình chọc hút dịch màng phổi thai nhi dưới siêu âm

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa, thủ thuật chọc hút dịch màng phổi thai nhi được thực hiện theo một quy trình nghiêm ngặt, dưới sự hướng siêu âm và đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm. Dưới đây là các bước chính trong quá trình can thiệp:

1. Xét nghiệm di truyền từ dịch ối

Xét nghiệm di truyền từ dịch ối là kỹ thuật chẩn đoán trước sinh giúp phát hiện sớm các bất thường di truyền ở thai nhi. Bác sĩ sẽ thực hiện chọc ối để lấy dịch ối. Mẫu nước ối này sẽ được chuyển đến phòng xét nghiệm di truyền để tìm ra nguyên nhân gây tràn dịch màng phổi có thể gặp bao gồm:

• Bệnh lý nhiễm sắc thể (như hội chứng Down, Turner…).
• Rối loạn chuyển hóa.
• Nhiễm trùng bào thai (do virus, vi khuẩn, ký sinh trùng).
• Bệnh lý huyết tán miễn dịch (do bất đồng nhóm máu mẹ – con).

Việc chẩn đoán đúng nguyên nhân giúp bác sĩ tiên lượng được diễn tiến bệnh và đề xuất phương án xử trí phù hợp.

2. Chuẩn bị trước can thiệp

Quy trình chọc hút dịch màng phổi thai nhi được thực hiện dưới hướng dẫn của siêu âm, nhằm đảm bảo độ chính xác cao trong thao tác và giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và thai nhi. Về chuẩn bị trước can thiệp, thai phụ sẽ được:

• Đánh giá toàn diện qua siêu âm chi tiết, đo lượng dịch và xác định vị trí khoang màng phổi.
• Làm xét nghiệm máu, kiểm tra đông máu và sàng lọc nhiễm trùng.
• Tư vấn kỹ về mục đích lợi ích, rủi ro của can thiệp và ký cam kết thực hiện.

Sau khi hoàn tất các bước đánh giá lâm sàng và cận lâm sàng cần thiết, đồng thời xác định rõ chỉ định can thiệp, thai phụ sẽ được bố trí buồng thủ thuật đảm bảo điều kiện vô khuẩn và đầy đủ trang thiết bị hỗ trợ.

3. Thủ thuật chọc hút dịch màng phổi thai nhi

Dưới hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ sẽ tiến hành đưa kim nhỏ qua thành bụng của mẹ, qua tử cung và vào khoang màng phổi thai nhi ở vị trí thích hợp để hút phần dịch tích tụ trong khoang màng phổi.

4. Theo dõi sau can thiệp

Sau thực hiện thủ thuật, thai phụ sẽ được theo dõi tại viện ít nhất 24 - 48 giờ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường (nếu có). Việc theo dõi bao gồm kiểm tra lại bằng siêu âm, đánh giá lượng dịch còn lại, nhịp tim thai và các chỉ số sinh tồn khác. Trong trường hợp tái tích tụ dịch nhanh hoặc có biểu hiện rỉ ối, co tử cung, bác sĩ sẽ có hướng can thiệp phù hợp để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Phương pháp chọc hút dịch màng phổi được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ Trung tâm Y học bào thai - Bệnh viện Đại học Phenikaa

Biến chứng và xử lý sau chọc hút dịch màng phổi thai nhi

Mặc dù là thủ thuật có tính chính xác và an toàn cao, nhưng chọc dịch màng phổi vẫn tiềm ẩn một số rủi ro, đặc biệt trong các trường hợp dịch nhiều, vị trí chọc khó hoặc tình trạng thai không tốt. Dưới đây là những biến chứng có thể gặp và hướng xử lý tương ứng.

1. Chảy máu tại vị trí chọc kim

Trong quá trình chọc hút dịch màng phổi, có thể xảy ra chảy máu nhẹ tại vị trí đưa kim, do tổn thương các mạch máu nhỏ ở thành bụng hoặc vùng màng phổi. Mặc dù hiếm khi nghiêm trọng, nhưng nếu không được theo dõi sát, chảy máu kéo dài có thể gây tụ máu tại chỗ hoặc ảnh hưởng đến thai nhi.

2. Tổn thương cơ quan trong thai nhi

Trong trường hợp kim chọc không được định vị chính xác hoặc do tư thế thai bất thường, nguy cơ tổn thương các cơ quan nội tạng là có thể xảy ra:

• Tổn thương phổi: Kim có thể đâm vào nhu mô phổi gây rách phổi, chảy máu trong phổi hoặc hình thành khí tràn màng phổi thứ phát.
• Tổn thương tim thai: Nếu kim tiếp cận quá gần vùng tim hoặc mạch máu lớn, có thể gây tổn thương tim, tụ máu màng ngoài tim, ảnh hưởng đến chức năng tuần hoàn của thai nhi.

3. Rò dịch hoặc tái tràn dịch

Rò dịch hoặc tái tràn dịch xảy ra do hút dịch không triệt để, gây rò dịch từ khoang màng phổi ra khoang ối hoặc thất bại trong kiểm soát nguyên nhân gây tràn dịch. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm kiểm tra để đánh giá lượng dịch còn tồn đọng, mức độ tái tích tụ và xem xét khả năng can thiệp bổ sung nếu cần thiết.

4. Nhiễm trùng ối hoặc tử cung

Nguyên nhân dẫn đến biến chứng này là do không đảm bảo vô khuẩn trong quá trình chọc kim hoặc nhiễm khuẩn từ da, máu mẹ. Hậu quả của tình trạng này có thể gây vỡ ối, sinh non, nhiễm trùng sơ sinh hoặc nhiễm trùng huyết mẹ. Về hướng xử lý, bác sĩ sẽ theo dõi sát sao các dấu hiệu nhiễm trùng sau thủ thuật (như sốt, co bóp tử cung, nhịp tim thai bất thường). Trường hợp nghi nhiễm, có thể dùng kháng sinh tĩnh mạch và đánh giá nguy cơ đình chỉ thai nếu cần thiết.

5. Thai suy cấp

Thai suy cấp là một trong những biến chứng điển hình có thể xảy ra sau thực hiện kỹ thuật chọc hút dịch màng phổi thai nhi dưới siêu âm. Tình trạng này thường bắt nguồn từ phản ứng của thai với các thao tác xâm lấn hoặc do sự thay đổi đột ngột áp lực trong lồng ngực sau hút dịch, làm ảnh hưởng đến tuần hoàn và hô hấp của thai nhi.

Với những trường hợp thai suy cấp, bác sĩ sẽ theo dõi tim thai liên tục trong và sau can thiệp. Trường hợp nguy kịch, có thể chỉ định mổ lấy thai khẩn cấp nếu đủ tuổi thai.

6. Rỉ ối hoặc vỡ ối sớm

Tổn thương màng ối do chọc kim xuyên qua thành tử cung là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng rỉ ối hoặc vỡ ối sớm sau thực hiện thủ thuật. Đối với các trường hợp này, bác sĩ sẽ tiến hành theo dõi tình trạng rỉ ối, đánh giá cổ tử cung và chuyển động thai. Đồng thời, thai phụ có thể được chỉ định nghỉ ngơi tuyệt đối, sử dụng thuốc giảm co tử cung và kháng sinh dự phòng nếu có nguy cơ nhiễm trùng. Trong một số tình huống nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc hướng xử trí chuyên sâu dựa vào tuổi thai, tình trạng thai và mức độ rỉ ối.

Mặc dù các biến chứng trên là có thể xảy ra, nhưng với kỹ thuật siêu âm hiện đại, thực hiện bởi các bác sĩ sản – chẩn đoán trước sinh giàu kinh nghiệm, nguy cơ gặp phải thường rất thấp và phần lớn các trường hợp thủ thuật diễn ra an toàn.

Tham khảo thêm:

• Hội Chứng Truyền Máu Song Thai: Dấu Hiệu Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Điều Trị
• Hội Chứng Dải Xơ Buồng Ối: Dấu Hiệu Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Điều Trị

Tỷ lệ thành công sau chọc hút màng dịch phổi thai nhi dưới siêu âm

Tỷ lệ thành công của thủ thuật sẽ phụ thuộc vào các yếu tố lâm sàng và kỹ thuật, bao gồm:

1. Thời điểm phát hiện và can thiệp

Khi tràn dịch được phát hiện sớm (trước khi xuất hiện tình trạng phù thai hoặc suy tim thai) và can thiệp kịp thời, tỷ lệ thành công có thể đạt từ 80 - 85%.

2. Mức độ và tốc độ tràn dịch

Với các trường hợp dịch tích tụ vừa phải, tiến triển chậm và không gây biến chứng sớm, khả năng phục hồi sẽ tốt.

3. Nguyên nhân gây tràn dịch

Thai nhi không có bất thường nhiễm sắc thể, không kèm dị tật tim, phổi hoặc phù thai thì khả năng đáp ứng sau can thiệp sẽ cải thiện tốt hơn.

4. Kinh nghiệm và kỹ thuật thực hiện của bác sĩ

Đây là một trong những yếu tố quan trọng, quyết định phần nhiều tỷ lệ thành công sau can thiệp. Khi thực hiện tại trung tâm y học bào thai chuyên sâu với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, thủ thuật sẽ mang lại kết quả tốt. Đồng thời giảm đáng kể nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

5. Tuổi thai tại thời điểm can thiệp

Can thiệp ở thai nhi có tuổi thai lớn (trên 26 - 28 tuần), chức năng tim, phổi đã phát triển tốt sẽ cho khả năng phục hồi và sống sót sau sinh cao hơn.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Sim - Giám đốc Trung tâm Y học bào thai Bệnh viện Đại học Phenikaa tư vấn kết quả sau khi tiến hành thủ thuật

Tiên lượng sau can thiệp sau chọc hút dịch màng phổi thai nhi dưới siêu âm

Tiên lượng sau thực hiện thủ thuật chọc hút dịch màng phổi thai nhi phụ thuộc đồng thời vào các yếu tố kể trên. Các kịch bản tiên lượng thường gặp bao gồm:

1. Tiên lượng tốt

Sau can thiệp, trẻ có thể tiếp tục phát triển ổn định trong bụng mẹ, duy trì tuần hoàn và hô hấp tốt, không có dấu hiệu phù thai hoặc suy tim thai. Với những thai nhi có tiên lượng tốt, sau sinh, phần lớn đều không cần can thiệp hô hấp đặc biệt và có thể phát triển bình thường về lâu dài nếu không kèm theo bất thường bẩm sinh khác.

2. Tiên lượng trung bình

Sau can thiệp, thai nhi có cải thiện ban đầu nhưng vẫn tồn tại một số yếu tố nguy cơ như tràn dịch tái phát, phù thai mức độ nhẹ hoặc dị tật kèm theo. Trẻ sinh ra trong nhóm này thường cần hỗ trợ hô hấp sơ sinh, theo dõi tại đơn vị hồi sức sơ sinh và có thể can thiệp y tế tuỳ vào tình trạng lâm sàng. Tuy nhiên, dù tỷ lệ sống khả quan, nhưng trẻ có nguy cơ rối loạn hô hấp hoặc thần kinh cần được theo dõi dài hạn.

3. Tiên lượng xấu

Thường gặp ở những thai có phù thai nặng, tràn dịch tiến triển nhanh kèm theo bất thường cấu trúc hoặc rối loạn nhiễm sắc thể. Sau can thiệp, thai có thể đáp ứng kém, tái dịch tụ nhiều lần, thậm chí suy đa cấp. Với những trường hợp tiên lượng xấu, nguy cơ sinh non và tử vong chu sinh cực kỳ cao. Tuy nhiên, chọc hút dịch màng phổi là một trong những biện pháp can thiệp nội khoa ở thai nhi bị tràn dịch màng phổi nguyên phát nặng, có thể cải thiện tình trạng thiểu sản phổi (phổi phát triển kém), suy tim do chèn ép, đem lại kết cục thai kỳ có lợi, tỷ lệ sống sót cao.

Những lưu ý quan trọng cho mẹ bầu

Để quá trình can thiệp đạt hiệu quả tối ưu và đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi, mẹ bầu cần nắm rõ một số lưu ý quan trọng trước, trong và sau khi thực hiện thủ thuật chọc hút dịch màng phổi dưới siêu âm. Cụ thể:

1. Phát hiện và theo dõi sớm qua siêu âm thai

Khám thai đúng lịch định kỳ là yếu tố then chốt giúp phát hiện sớm các bất thường liên quan, trong đó có tràn dịch màng phổi thai nhi. Trường hợp nghi ngờ tràn dịch, mẹ bầu nên thực hiện thêm các siêu âm chuyên sâu để đánh giá chức năng tuần hoàn thai, lượng dịch ối và tình trạng phù thai nếu có.

Mẹ bầu nên thực hiện siêu âm định kỳ để được bác sĩ theo dõi và phát hiện sớm bất thường

2. Lựa chọn cơ sở y tế có chuyên môn can thiệp thai nhi

Thực tế, không phải tất cả các bệnh viện Sản khoa đều thực hiện được kỹ thuật chọc hút dịch màng phổi thai nhi. Đây là thủ thuật can thiệp bào thai hiện đại, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao, thiết bị tiên tiến và hệ thống hỗ trợ hậu sản chuyên sâu. Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của cả mẹ và em bé, mẹ bầu nên tìm đến các trung tâm y học bào thai uy tín, nơi có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm trong chẩn đoán và can thiệp trước sinh, đặc biệt là những cơ sở có sự phối hợp liên chuyên khoa giữa sản, sơ sinh, gây mê hồi sức và chẩn đoán hình ảnh.

3. Chuẩn bị tinh thần và tâm lý trước khi thực hiện thủ thuật

Trước khi thực hiện thủ thuật, bạn cần giữ tinh thần bình tĩnh, lắng nghe tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa và tránh lo lắng quá mức. Việc hiểu rõ mục tiêu của can thiệp, nắm rõ các bước trong quy trình và chuẩn bị tâm lý sẵn sàng sẽ giúp mẹ phối hợp tốt hơn trong quá trình thực hiện, góp phần nâng cao hiệu quả và giảm đáng kể rủi ro không mong muốn.

Bài viết trên đây là toàn bộ thông tin về thời điểm, cách thực hiện, biến chứng và lưu ý khi thực hiện thủ thuật chọc hút dịch màng phổi thai nhi dưới siêu âm. Đây là kỹ thuật can thiệp bào thai hiện đại, giúp cải thiện đáng kể tiên lượng sống và phát triển cho thai trong những trường hợp tràn dịch màng phổi nguyên phát.

Nếu bạn đang mang thai và được chẩn đoán bất thường liên quan đến dịch màng phổi, hãy đến Bệnh viện Đại học Phenikaa - PhenikaaMec để được các bác sĩ chuyên khoa tại Trung tâm Y học bào thai thăm khám, tư vấn và can thiệp kịp thời. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, hệ thống siêu âm hiện đại và quy trình điều trị chuẩn quốc tế, PhenikaaMec là địa chỉ tin cậy đồng hành cùng mẹ bầu trong thai kỳ nguy cơ cao. Bạn hãy liên hệ hotline: 1900 886648 để được tư vấn cụ thể.